Tradycja prawosławna – czym charakteryzuje się pogrzeb?

Prawosławie, nazywane również Cerkwią, należy do wspólnoty Kościołów katolickich, co sprawia, że w jego symbolice i liturgii można dostrzec pewne podobieństwa do tradycji Kościoła rzymskokatolickiego. Charakterystycznym elementem prawosławia jest krzyż z dodatkową ukośną belką poniżej poprzecznej. Podobnie jak inne Kościoły katolickie, prawosławni w trakcie ceremonii pogrzebowych korzystają ze świec i oprawy muzycznej. Ceremonia pogrzebowa w obrządku prawosławnym obfituje w głęboką symbolikę i tradycyjne rytuały, które wyrażają wiarę w zmartwychwstanie oraz życie wieczne. Dzisiaj przyjrzymy się, jak wyglądają przygotowania oraz ostatnie pożegnanie zgodne z zasadami prawosławia.

Przygotowywanie zmarłego do ostatniej podróży

Po śmierci, zmarłego obmywa się ciepłą wodą i wykonuje znak krzyża na czole, klatce piersiowej, dłoniach, kolanach i stopach. Na ciało nakłada się także sawan, czyli białe płótno przypominające szatę chrzcielną. Duchowny błogosławi ciało i trumnę wodą święconą, a na czole zmarłego umieszcza się papierowy wieniec z wizerunkiem Chrystusa, Matki Boskiej, Jana Chrzciciela oraz słowami hymnu Trysagion. Co ciekawe, po opuszczeniu trumny do grobu kapłan posypuje ją nie tylko popiołem i ziemią, ale również pszenicą. Warto w tym miejscu wspomnieć, że zgodnie z tradycją prawosławną kremacja jest postrzegana jako sprzeczna z wiarą, bowiem uznaje się konieczność zachowania ciała w całości. W wyjątkowych sytuacjach kremacja może być dopuszczona, ale wymaga zgody duchownego.

Oprawa muzyczna ceremonii pogrzebowej

Rytuały pogrzebowe bardzo często wiążą się z muzyką, aczkolwiek warto pamiętać, że według niektórych religii jedyne co może być słyszane podczas pogrzebu to modlitwy. W przypadku prawosławnych uroczystości pogrzebowych śpiewa się w języku starocerkiewnosłowiańskim. Szczególnym elementem są tak zwane stichiry, czyli pieśni liturgiczne, które stanowią osobiste pożegnanie zmarłego. Ostatnia stichira jest zawsze wykonywana z perspektywy zmarłego. 

Ceremonia pogrzebowa

W prawosławiu istnieje pięć wariantów ceremonii w zależności od tego, kto jest chowany: dzieci, osoby świeckie, zakonnicy, duchowni lub osoby zmarłe w okresie Wielkanocy – każda ta opcja może się od siebie różnić. Kluczowym elementem jest za to otpiewanije, czyli pożegnanie zmarłego przez rodzinę i znajomych, podczas którego odczytywana jest modlitwa o odpuszczenie grzechów. Tekst tej modlitwy umieszcza się w trumnie. Podczas uroczystości w cerkwi trumna pozostaje otwarta, ale na cmentarzach komunalnych dopuszcza się zamknięcie wieka. W takich sytuacjach tekst modlitwy przykleja się do trumny lub kładzie na jej wieku.

Według zasad prawosławia istotne są także trzy dni pamięci o zmarłym. Przypadają one na trzeci dzień po śmierci, potem dziewiąty i czterdziesty. Ponieważ przyjęło się wierzyć, że dusza przebywa na ziemi przez pierwsze dwa dni po śmierci, pogrzeb odbywa się najczęściej właśnie trzeciego dnia.