Symbole cmentarne i ich znaczenie

Spacerując wśród nagrobków, zwłaszcza na starych cmentarzach, możemy dostrzec pewne powtarzające się symbole. Poza walorami estetycznymi posiadają one głębsze znaczenie, które zdecydowanie warto poznać. Dzisiaj przyjrzymy się tym najczęściej występującym, i odkryjemy, co tak naprawdę próbują przekazać.

Łacińskie skróty

Nawet na współczesnych nekropoliach znajdziemy ten najczęściej występujący skrót, mianowicie R.I.P., pochodzący od łacińskiego „Requiescat in pace”, czyli „Spoczywaj w pokoju”. Na grobowcach z kolei możemy spotkać D.O.M., oznaczający albo „Domus Omnium Mortuorum” („Dom Wszystkich Zmarłych”) lub „Deo Optimo Maximo” („Bogu najlepszemu, największemu”).

Kości i czaszki

Motyw ten jest często związany z wyrażeniem „memento mori” – „pamiętaj, że umrzesz”. Kości, głównie czaszki i piszczele (najczęściej skrzyżowane), są jednym z najbardziej powszechnych symboli na cmentarzach. Symbolizują kruchość życia, a także nieuchronność śmierci.

Anioły

Pełnią rolę strażników i opiekunów dusz zmarłych. Co ważne, ich zadaniem jest uniesienie duszy do nieba, czemu często towarzyszy motyw zrywanych kajdan. Anioły mogą być przedstawiane z mieczem, w trakcie modlitwy, często z twarzą schowaną w dłoniach.

Przedmioty

Różne przedmioty pojawiające się na nagrobkach również mają swoje symboliczne znaczenie. Harfa symbolizuje harmonię, nostalgię i obietnicę nieśmiertelności. Urna na szczycie kolumny lub obelisku symbolizuje przemianę ciała w proch. Same kolumny i obeliski reprezentują trwałość. Klepsydra to kolejne przedstawienie nieuchronności śmierci oraz zobrazowanie sentencji „memento mori”, a kotwica to znak nadziei na życie wieczne oraz wiary chrześcijańskiej. Księga odnosi się do nauki i proroctwa.

Rośliny

Na nagrobkach można zauważyć wiele motywów roślinnych, między innymi drzewa, gałęzie, krzewy i kwiaty. W zależności od ich naturalnych właściwości symbolizują życie wieczne, odrodzenie lub nawet potępienie. Do najczęściej spotykanych należą liście palmowe oraz gałązki oliwne, często oplatające imię i nazwisko zmarłego.

Innym ważnym symbolem jest drzewo, które oznacza triumf życia nad śmiercią. Złamane drzewo z kolei wskazuje na przedwczesną śmierć. Dąb symbolizuje wejście do nieba, cyprys smutek, a brzoza odrodzenie. Lilia, kojarzona zwykle z pogrzebami, symbolizuje niewinność. Bluszcz mówi o wieczności, a mak kojarzy się ze snem i zmartwychwstaniem. Cierń, związany z męką Chrystusa, symbolizuje cierpienie. Róża to symbol niewinności oraz znak maryjny.

Symbole dzisiaj

Nietrudno zauważyć, że na współczesnych cmentarzach coraz rzadziej spotkamy te tradycyjne symbole. Zdobienia grobów były popularne w XVIII i XIX wieku, kiedy śmierć nie była tematem tabu, a dekoracje odzwierciedlały nastroje religijne społeczeństwa. Dzisiaj z pewnością spotkamy się ze skrótem Ś.P czyli „świętej pamięci”, pojawiającym się nawet na nagrobkach osób niewierzących. Kolejnym współczesnym symbolem jest również gwiazdka, umieszczana przy dacie narodzin oraz krzyż przy dacie śmierci.